Slaap

Waarom slapen we? Waarom ‘verliezen’ we zoveel tijd met een activiteit die potentieel gevaarlijk of nutteloos is (je kunt niet jagen, je kunt jezelf niet beschermen, geen voedsel verzamelen..). Want als slaap geen functie van levensbelang vervult, dan is het de grootste vergissing van het evolutionaire proces aller tijden.

Als je regelmatig minder dan zes of zeven uur slaapt, is dat funest voor je immuunsysteem en wordt de kans op kanker meer dan verdubbeld. Slaaptekort is een lifestylefactor die bepaalt of je wel of niet de ziekte van Alzheimer krijgt en werkt zo verstorende op de suikerspiegel dat die overeenkomt met het voorstadium van diabetes. Kort slapen vergroot de kans op hart- en vaatziektes, beroertes en hartfalen. En een verstoorde slaap draagt bij aan alle belangrijke psychische aandoeningen zoals depressie, angststoornissen en suïcidaliteit.

Kortom hoe korter je slaapt, hoe korter je leeft.

Er is in ons lichaam geen enkel belangrijk orgaan waarvan de functie niet door slaap wordt geoptimaliseerd. Slaap is verreweg de meest effectieve manier om onze geestelijke en lichamelijke gezondheid te resetten.

Het herstelt ons immuunsysteem, het draagt bij aan ons leervermogen en geheugen, de psychologische gezondheid herstelt zich,..

Circadiaans ritme

In de hersenen hebben we een interne klok die zorgt voor een cyclisch dag- en nachtritme waardoor je op bepaalde tijdstippen moe bent of juist wakker. Deze interne klok en de invloed van daglicht werken samen, zodat deze interne klok steeds bijgesteld wordt door het zonlicht. Dit regelt de slaap maar ook innerlijke activiteiten (lichaamstemperatuur) en externe activiteiten (zoals zich voeden). Dus is het bijvoorbeeld heel belangrijk om te slapen om ook regelmatig in het zonlicht te vertoeven.

Melantonine

Dit circadiaans ritme regelt de aanmaak van melantonine, die ervoor zorgt dat de delen van het brein die je doen inslapen gereedstaan aan de startlijn van je bedtijd en geeft vervolgens instructie dat de gebeurtenis van slapen moet gaan plaatsvinden. Melantonine zelf doet niet mee aan de slaaprace. Zodra de slaap is ingetreden daalt het melantonine-gehalte in de loop van de nacht en de ochtend. Tegen zonsopgang, als het zonlicht via de ogen doordringt, komt er geen melantonine meer vrij en komen we toe aan de finish van de slaap. In die zin lopen wij mensen op ‘zonne-energie’.

REM en non-REM slaap

Een slaapcyclus duurt ongeveer 90 tot 120 minuten. In een normale nacht wordt deze 4 à 5 keer doorlopen. Doorgaans word je na elke cyclus even wakker. Je lichaam checkt even of er geen pijnprikkels zijn, of je blaas niet te vol is en of de omgeving veilig is. Is er iets niet in orde, dan word je wakker om actie te ondernemen. Is alles in orde, dan slaap je terug en begint er een nieuwe cyclus.

In de slaap zijn er twee fasen : de non-REM slaap en de REM-slaap. Ze zijn beiden even belangrijk en hebben andere functies. Tijdens de slaap heb je verschillende slaapcycli waar de non-REM en de REM-slaap elkaar afwisselen. De non-REM slaap levert zijn grootste bijdrage in de eerste uren van de slaap en de REM-slaap vooral in de laatste twee uren van de slaap.

Tijdens de REM-fase gebeurt de verwerking van gegevens en worden bepaalde zaken opgeslagen in ons langetermijngeheugen. Het is ook de fase van het emotionele herstel. In deze fase droom je ook.

De non-REM slaap zorgt voor fysieke rust.

Slaap kunnen we niet rechtstreeks beïnvloeden maar onrechtstreeks wel via de andere pijlers. Bewust omgaan met stress, gevarieerd gaan eten en voldoende bewegen helpen bijdragen tot een goede slaap. En het aanpakken van een aantal stoorzenders zoals koffie en/of alcohol doet ook beter slapen.

Slaap is ook de bouwsteen van de andere pijlers. Na een kort nachtje slaap heb je minder de neiging om te gaan bewegen en heb je ook groter risico op kwetsuren. Of wordt er meer ghlerine geproduceerd, een hormoon die eetlust opwekt en minder leptine, het hormoon die ons verzadigingsgevoel reguleert… zodat je na een nachtje minder slaap onbewust 30% meer zult eten en vaker naar suiker zult grijpen. Als je te weinig slaap hebt gehad, heb je ook minder emotioneel herstel gehad, en zul je prikkelbaarder zijn en gestresst..

Hoog tijd om de slaap echt wel meer aandacht te geven.

Dit en nog veel meer andere tips vind je terug in het ‘slaaptraject’, een reeks van vijf workshops rond slaap. In elke workshop gaan we ook praktisch aan de slag met relaxatietechnieken, ademhalingsoefeningen etc om echt handvaten aan te bieden die een invloed zullen hebben op jouw gezonde slaap.

Interesse? Stuur mij een bericht op ellen.rabaey@telenet.be of slaap er eens een nachtje over..