Eenzaamheid en de helende kracht van menselijke connectie

Mensen zijn sociale wezens, het is ons evolutionair geboorterecht om in verbinding te staan met anderen. We hebben een aangeboren wens ons te verbinden. We zijn geëvolueerd om deel te nemen aan een gemeenschap, om duurzame banden met anderen aan te gaan, elkaar te helpen en levenservaringen te delen. We zijn gewoon beter samen.

Vanuit onze evolutie is sociaal engagement belangrijk. Als er gevaar heerst dan gaan we vechten (fight), vluchten (flight) of bevriezen (freeze). Dit heeft een impact op ons zenuwstelsel. Als we er alleen voor staan, voelt dit ook als bedreigend aan. Dit wordt door ons lichaam ervaren als een stressor. En dit is helemaal niet erg als het kortstondig is. Als het langdurig is, heeft dit veel nefaste gevolgen voor ons. Zo hebben mensen die zich alleen voelen een hoger risico op hartfalen, op dementie, depressie, angst en zelfs een lagere levensverwachting.

Zo zijn ook een hoop andere problemen het gevolg van eenzaamheid zoals verslaving (roken, alcohol, medicijnen...) of obesitas waar de persoon goed weet wat wel of niet te eten, maar die het gemis in zich wil vullen.

Als we ons echter sociaal gaan verbinden geeft dit rust en ontspanning voor ons zenuwstelsel. We gaan herstellen, ons immuunsysteem herlaadt zich, onze spijsvertering komt op gang… Ons lichaam komt in rust en herstel. Ook worden emoties beter verwerkt, we kunnen spanning loslaten..

Dit alles door sociale connectie.

'Connectie, niet haat, is de lijm dat ons doet voelen dat we er echt toe doen.' Vivek Murthy

Wat is eenzaamheid nu echt?

Eenzaamheid is een subjectief gevoel dat we tekort hebben aan sociale connecties in ons leven. Dat is een verschil tussen de connecties die je nodig hebt en deze die je hebt. Wat we voelen of nodig hebben kan bij iedereen anders zijn. 

Eenzaamheid komt op zoveel verschillende manieren voor: het gevoel onzichtbaar te zijn, het gevoel dat je alles in je eentje moet aanpakken, het gevoel van misbaar te zijn… Want we geven niet vaak toe dat we eenzaam zijn. Het geeft ons het gevoel van niet goed genoeg te zijn.

Er zijn drie verschillende vormen van eenzaamheid

• Intiem : wanner je echte diepe connecties mist met mensen die jou echt kennen voor wie je bent, waar je helemaal jezelf kunt zijn

• Relationeel : wanneer je een tekort van vriendschappen ervaart

• Collectief : wanneer je een tekort ervaart aan gemeenschapsgevoel (alleen te staan in je familie, organisatie, bedrijf, gemeenschap)

De ene sluit de andere niet uit in de zin dat je een heel vervulde relatie kunt ervaren met je partner maar je toch alleen kan voelen als je het gevoel hebt dat je te weinig vriendschappen ervaart.

Waarom is er dan zoveel eenzaamheid?

Want we leven in een wereld die ons meer dan ooit de kans geeft om te verbinden. Sociale media, email, vliegtuig…

Wat is er veranderd in onze maatschappij? De maatschappij belooft ons dat we alles kunnen worden wat we maar willen, als je maar voldoende werkt, blijft leren, inspanningen doet. Wij zijn verantwoordelijk voor ons eigen succes. Maar als dat succes uitblijft volgens maatschappelijke normen dan voelen we ons mislukt, minderwaardig. We hebben niet genoeg inspanning geleverd, alleen, want we gaan alleen op ons pad op onze eigen verantwoordelijkheid.

Zo linken we onze zelfwaarde aan wat we bereiken, aan hoe succesvol we zijn. En succesvol zijn wordt vaak geassocieerd met weelde, macht en roem. Maar als je mensen bevraagd die net die weelde, macht of roem bezitten, zeggen ze dat dit maar kortstondig geluk brengt, ze voelen zich nog steeds alleen.

Onze eigenwaarde is niet extrinsiek (afhankelijk van externe factoren) maar intrinsiek. Onze fundamentele eigenwaarde is gebed in de mogelijkheid om liefde te kunnen geven en ontvangen. Daar ligt onze connectie, met onszelf en met anderen. Dat is ons geboorterecht. Door onze relaties ervaren we deze liefde.

'Liefde is het oudste medicijn dat we hebben..' Vivek Murthy

Er is niets mis met het nastreven van macht, weelde en roem. Het is problematisch als je gelooft dat dat je bron van eigenwaarde is. Want als dat zo is voel je je nog steeds alleen.

Wat is succesvol zijn voor jou? Als je elke avond met je gezin aan tafel kunt eten? Als je kunt zeggen tegen je partner dat je van hem houdt? Als je authentieke vriendschappen hebt?

Eenzaamheid heeft dus een effect op je gezondheid, maar ook op schoolse capaciteiten of op je productiviteit op je werk. Als we ons geconnecteerd voelen op onze werkplek geeft een grote impact hoe geëngageerd we gaan werken, hoe productief of creatief we er zullen zijn.

'Solitude, paradoxaal, beschermt tegen eenzaamheid.' Vivek Murthy

Maar belangrijk : wat kunnen we eraan doen??

• Neem tijd voor de mensen die je liefhebt, al is het maar een kwartiertje per dag. Maar maak een afspraak met jezelf dat je dit niet overslaat.

• In deze tijd met anderen laat je je niet afleiden : je bent aanwezig voor hen. Laat je niet afleiden door je mailbox, je sociale media, de tv… Focus je op de kwaliteit. Laat het multitasken voor wat het is, het is wetenschappelijk bewezen dat de dat niet kunnen, dat we switch-tasken..

• Dienstbetoon: Wanneer we naar de anderen uitreiken, hen willen helpen, verleggen we de focus van onszelf naar de ander in een context van een positieve interactie (chronische eenzaamheid brengt de focus naar binnen omdat we ons bedreigd voelen, onze zelfwaarde gaat omlaag). Dienstbetoon toont ons dat we waarde hebben, betekenis voor anderen en voor de wereld. En dat hoeven geen grootse zaken te zijn. Een smsje naar iemand die het moeilijk heeft met de vraag hoe het met hem gaat? Een boodschap meebrengen voor een zieke buurman…

• Alleen zijn. Neem een moment(je) voor jezelf. Om te connecteren met jezelf. Er enkel zijn en niets doen. Reconnect met jezelf, laat de ruis rondom je wat los, maak betekenis, grond jezelf. En vanuit deze gronding en vrede met jezelf kun je beter connecteren met de anderen, naar hen luisteren, er zijn voor de andere. Tijd alleen kan enkele momenten zijn in de natuur, eens nadenken waar jij dankbaar voor bent, mediteren, yoga, of lezen. Maar laat je niet afleiden dor de moderne technologie.

• Maar het allerbelangrijkste : ZET DE MENS CENTRAAL IN JOUW LEVEN

Blog naar het boek 'Together' van Vivek Murthy